مراحل انجام داوری مقالات در مجلات کنفرانس ها و همایش های بین المللی

Peer Review در لغت به بررسی دقیق و سیستم داوری مقالات (داوری تخصصی مقالات) گفته می شود که در سال‌های اخیر با توجه به افزایش چشم گیر تقاضا برای انتشار سریع مقالات علمی، رشد قابل توجهی داشته است. داوران در انتشارات علمی یکی اصول اساسی را تسکیل می دهند و بر این اساس نقش محوری یک کنفرانس، نشریه یا همایش را بر عهده دارند. داوری تخصصی به فرایندی گفته می شود که مقالات یک رشته توسط متخصصین همان رشته بررسی و ارزیابی شود. علی‌رغم انتقادهای موجود، Peer Review تنها روش گسترده و کاربردی برای ارزیابی مقالات علمی می‌باشد.

به عنوان مثال انتشارات الزویر (Elsevier)، شرکت پیشگام بین‌المللی در ارائه‌ی راهکارهای اطلاعاتی علمی، جهت ارزیابی کیفیت و اعتبار ژورنال‌ها و مقالات از روش داوری مقالات تخصصی یا همان Peer Review استفاده می‌کند.سیستم داوری مقالات Peer Review حدود سیصد سال پیش در انجمن سلطنتی انگلستان به طور رسمی برای اولین بار به ‌عنوان راهکار داوری مقالات و ژورنال‌ها به‌کار گرفته شد.

مراحل سیستم داوری مقالات به روش Peer Review

داوری مقالات تخصصی در ژورنال‌های علمی با یک فرایند ده مرحله ای انجام می گیرد. البته این مراحل می تواند بین ژورنال‌های مختلف تا حدودی متفاوت باشد ولی در کل 90 درصد ژورنال های علمی از این ده مرحله کلی استفاده می نمایند.

ارسال مقاله به ژورنال های علمی، کنفرانس و …

دریافت مقاله امروزه دیگر از طریق سیستم های آنلاین اختصاصی ژورنال های علمی و کنفرانس ها و همایش ها انجام می شود و روش قدیمی دریافت مقاله از طریق ایمیل کمتر دیده می شود. نرم افزار مدیریت کنفرانس سامان یکی از ابزار هایی است که به ژورنا ها و کنفرانس ها این امکان را می دهد که برای دریافت مقالات سیستم اختصاصی خود را راه اندازی نمایند.

ارزیابی اولیه مقالات توسط ژورنال یا کنفرانس

در این مرحله، مقاله صرفا از لحاظ ترکیب و ساختار بررسی می شود نه از لحاظ کیفیت علمی. برای گذر از این مرحله باید اصول نگارش خواسته شده از طرف مجله یا کنفرانس علمی مورد نظر به طور دقیق رعایت شود.

ارزیابی مقالات توسط سردبیر ژورنال یا دبیر علمی کنفرانس

سردبیر ژورنال در مجلات علمی و دبیر علمی کنفرانس در کنفرانس ها بررسی می‌کند که مقاله به اندازه کافی ابتکاری، اصیل و در گستره‌ی موضوعی آن ژورنال یا کنفرانس باشد و کاستی‌های اساسی در نگارش آن دیده نشود و مقاله در محور یا تخصص آن ژورنال با کنفرانس باشد در غیر این‌صورت، این مقاله ممکن است بدون بررسی بیشتر رد شود.

اختصاص یک ویراستار به مقالات مورد نظر

برخی از ژورنال‌ها دپارتمان ویراستاری دارند و در این صورت جهت ادامه روند داوری تخصصی، مقاله برای آن‌ها ارسال می‌شود. این مورد در کنفرانس کمتر دیده می شود.

ارسال دعوت‌نامه به داوران در خصوص داوری مقاله

در این مرحله دعوت‌نامه‌ای به افرادی که تا حد ممکن در زمینه علمی مربوطه توانا و مجرب باشند و فاقد هرگونه تعارض منافع شناخته شده در زمینه مقاله مورد داوری باشند ارسال می‌گردد. تعداد این افراد در بین ژورنال‌های و کنفرانس های مختلف متغیر است. معمولاً برای جلوگیری از طولانی شدن زمان انتظار نویسنده، حداقل یک داور وحداکثر سه داور برای هر مقاله دعوت می‌شود. این مورد در سیستم داوری سامانه مدیریت کنفرانس سامان به طور دقیق پیش بینی شده است و دبیر علمی می تواند به یک تا سه داور به صورت همزمان مقاله را ارسال نماید.

پاسخ به دعوت‌نامه

داوران پس از بررسی دعوت‌نامه با توجه به توانایی، تجربه و علایقشان نسبت به پذیرش یا رد دعوت‌نامه اقدام می‌نمایند. درصورت عدم پذیرش می‌توانند نسبت به پیشنهاد افراد مستعد جهت داوری نیز اقدام نمایند.

نقد و بررسی مقالات با سیستم داوری مقالات

داوران زمان کافی را به‌منظور چندین بار مطالعه و بررسی مقاله صرف می‌کنند. درواقع، اولین مطالعه جهت شکل‌گیری ذهنیت و آشنایی اولیه با مقاله صورت می‌گیرد. درصورتی که در اولین مطالعه مشکلات جدی و عدیده مشاهده گردد، داور می‌تواند نسبت به رد مقاله اقدام کند. درغیر این‌صورت، به تعداد بیشتری بررسی مقاله صورت می‌پذیرد و هم‌چنین یادداشتی از بررسی دقیق مقاله و راه‌های مشخصی برای رفع خطاهای احتمالی موجود در مقاله نیز به صورت هم‌زمان تهیه می‌گردد. در نهایت نتیجه بررسی‌ها به همراه نظر نهایی رد Reject یا تایید Accept و یا درخواست بررسی مجدد مقاله Revise به نویسنده اعلام می‌شود.

بررسی نظرات داوران

ژورنال ها یا کنفرانس ها جهت اخذ تصمیم نهایی، نظرات داوران را بررسی نموده و در صورتی‌که اختلاف نظر قابل توجهی در آرا وجود داشته باشد، نسبت به دعوت تعداد بیشتری از داوران اقدام می‌کند.

اعلام نتیجه به نگارنده مقاله

ژورنال نتیجه و تصمیم نهایی را به همراه نکات بررسی شده توسط داوران به نگارنده مقاله ارسال می‌کند. ارسال یا عدم ارسال نام داوران بسته به موسسه متفاوت می‌باشد.

مراحل نهایی

اگر مقاله پذیرفته شود، اقدامات لازم جهت انتشار آن صورت می‌گیرد. در صورتی‌که مقاله رد یا جهت بررسی مجدد به نگارنده مقاله ارسال گردد، وی می‌تواند با توجه به کامنت‌های ارزشمند داوران نسبت به بهبود مقاله اقدام نماید. هم‌چنین پس از اصلاح مقاله، نتیجه جهت بررسی مجدد به داوران ارسال می‌شود، مگر در شرایطی که آن‌ها عدم تمایل به بررسی مجدد مقاله را اعلام کرده باشند. هم‌چنین در صورتی که تنها مشکلات جزیی در مقاله دیده شده باشد، ممکن است ویراستار ژورنال، اقدام به ویرایش مقاله کند.

طراحی سایت